Tekst André Twigt
Foto Defensie Helikopter Commando, 11 Luchtmobiele Brigade

Gelukkig is adjudant-instructeur Ed van Rens een volhardend type. Anders was de AirTEP mooi aan de neus van de Nederlandse special forces-gemeenschap voorbijgegaan. Medio september werd dit vernuftige extractiesysteem op vliegbasis Gilze-Rijen en bij de Vaarschool van het Korps Commandotroepen in Raamsdonk getest.

AirTEP staat voor Airborne Tactical Extraction Platform. Hangend onder een heli kun je er tien operators op lastig bereikbare of kritieke locaties droppen of mee oppikken. Dat laatste werkt als volgt. Op de plaats van bestemming duwt de loadmaster het ongeveer 55 kilo zware apparaat uit de stil hangende helikopter. Vervolgens laat hij het ding met de katrol aan boord in de buurt van de mensen op de grond zakken. Met het ontkoppelmechaniek klapt hij de AirTEP open en nemen de passagiers plaats. “Het enige wat de loadmaster nu nog moet doen, is het koord aan de AirTEP van de katrol halen”, aldus Van Rens, die werkzaam is bij het Defensie Expertise Centrum 3D (DEC-3D) in Schaarsbergen. “Het platform hangt dan alleen aan de haak onder de heli. Een secundaire borging zorgt ervoor dat ‘ie niet kan losschieten.”

Tien jaar geleden was het Expertise Centrum Air Ground Operations al bezig met de AirTEP. Helaas kwam het project toen niet van de grond omdat de Militaire Luchtvaart Autoriteit de secundaire borging afkeurde.

De AirTEP is een revolutionair systeem van Franse makelij. Wereldwijd zijn er twintig landen die het gebruiken. De mogelijkheden van de, met een beetje fantasie, ‘omgekeerde paraplu’ beperken zich volgens Van Rens niet alleen tot het militaire domein. Zo zette de Canadese brandweer een AirTEP in om mensen van het dak van een brandende flat te halen. Defensie kocht het systeem op verzoek van de Special Operating Forces van het Korps Commandotroepen. Zij willen het apparaat hebben voor hun Special Patrol Insertion and Extraction Operations. Van Rens merkt op dat de toestellen bestemd zijn voor de gehele special forces-gemeenschap. Naast operators uit Roosendaal gaan ook leden van de Brigade Speciale Beveiligingsopdrachten van de marechaussee, de Maritime Special Operating Forces van de mariniers en de Dienst Speciale Interventies met het systeem werken. “Gelet op de aard van hun werkzaamheden horen de pathfinders van 11 Luchtmobiele Brigade en de duikers van 11 Geniecompagnie er ook bij.”

'We zijn op zoek naar een operationeel concept'

Alle transportsquadrons van het Defensie Helikopter Commando krijgen de beschikking over ieder twee AirTEP’s. Het Materieel Logistiek Commando schafte in totaal tien exemplaren aan. Een blijft bij het DEC-3D in Schaarsbergen voor instructiedoeleinden.

Tijdens de testdagen maakte de luchtmacht gebruik van een Cougar.

Het is aan de vasthoudendheid van Van Rens te danken dat het project nog steeds bestaat. Tien jaar geleden was het Expertise Centrum Air Ground Operations al bezig met de AirTEP. Helaas kwam het ding toen letterlijk en figuurlijk niet van de grond, doordat de Militaire Luchtvaart Autoriteit de secundaire borging afkeurde. Deze voorziening zorgt ervoor dat de AirTEP blijft hangen in geval de haak onder de helikopter onbedoeld zou openen. Dit is essentieel voor de veiligheid, want zo’n haak is niet ontworpen voor het vervoer van mensen.

Door de Defensie Materieel Organisatie en het Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum wordt al negen jaar gewerkt om deze borging gecertificeerd te krijgen. Zoals de kaarten nu zijn geschud, gaat dat lukken. “Er zijn nog enkele hobbels te nemen. Wel hebben we toestemming om de AirTEP bemand te testen.”

De AirTEP is zo geconstrueerd dat gijzelaars, drenkelingen of een gewonde militair op een brancard met de hulp van enkele getrainde militairen veilig door de lucht vervoerd kunnen worden.

Naast het AirTEP werd ook het SPIE-koord getest. Dit speciale touw waaraan je je vastklikt, waarna de helikopter je omhoog trekt, geldt als een methode om gemakkelijk en snel een gebied per wentelwiek te verlaten. Het koord zit al jaren bij de landmacht in de bewapening. Net als bij de AirTEP was de secundare borging de spelbreker om het koord te blijven gebruiken. Nu de certificering nabij is, mag het weer."

Volgens Van Rens zijn land- en luchtmacht bezig met het ontwikkelen van een operationeel concept voor de AirTEP. Hiervoor werden op Gilze bij herhaling extracties in kleine ruimten uitgevoerd. Bij de vaarschool lag de nadruk op extractie uit het water. Hier kwam de helibemanning er snel achter wat een werkbare methode zou kunnen zijn om de AirTEP veilig en snel dicht in de buurt van de operators te krijgen: eerst droppen, dan slepen. “Deze opzet werkte goed, maar het duurde allemaal wat lang. Er moet nog worden gefinetuned.”  

Het vervoeren van mensen door de lucht heet Human External Cargo.

Van Rens is blij dat er nu eindelijk een extractiemiddel voor operators komt. Al die jaren konden zij per fast rope en helocasting (per helikopter in het water gedropt, red.) wel afgezet worden. "Maar niet snel worden opgepikt", vertelt de adjudant over waarom hij dit systeem zo graag in de bewapening wil. En hoe ervoer de expert voor het eerst zijn ritje door de lucht? “Met een grote glimlach van oor tot oor.” De AirTEP gedroeg zich volgens de expert fantastisch in de lucht en alle opvarenden waren zonder overdrijven erg enthousiast. “Het ding vliegt heel stabiel en het was een voorrecht om met 180 kilometer per uur over Gilze te vliegen. Je hebt een formidabel uitzicht.”

Over zijn drijfveer om dit project tot een goed einde te brengen is Van Rens duidelijk: “Ik ben er om operators veiliger, sneller en makkelijker hun werk te laten doen. Zolang ik dat kan doen, heb ik geen extra motivatie nodig.” 

'Er komen procedures voor hoe je de AirTEP inzet’

Op vrijdag 16 december 2022 om 08:00 uur zijn 9 commando's de tranenpoort van de Engelbrecht van Nassaukazerne doorgelopen. Deze nieuwe aanwinst heeft het Korps Commandotroepen hard nodig. De wereld is onrustig en complex, een omgeving waarin commando's goed tot hun recht kunnen komen.

Na hun welverdiende kerstverlof zullen zij dan ook snel beginnen aan de voortgezette commando-opleiding waar de fiijne kneepjes binnen het vak van speciale operaties aangeleerd wordt. Binnen een jaar zullen de commando's bij één van de commandotroepen compagnieën worden ingedeeld en start hun operationele carrière. Wie weet waar hun inzet in de toekomst plaats gaat vinden? Het Korps Commandotroepen is er in ieder geval klaar voor.

Bron: Ministerie van Defensie | Nieuwsbericht | 12-12-2022 

Op 15 augustus 2021 viel de Afghaanse hoofdstad Kabul in handen van de Taliban. In de chaos en paniek die volgden, moesten honderden Afghanen worden geëvacueerd vanaf Kabul Airport. Het werd een missie met grote impact. Dat gold voor de evacuees, maar zeker ook voor de betrokken militairen, het ambassadepersoneel en alle anderen die hielpen om mensen het land uit te krijgen. Vandaag kregen 133 van hen de herinneringsmedaille internationale missies met de gesp NEO (noncombatant evacuation operation) Kabul 2021 in Schouwburg Roosendaal.

Nederland haalde met een C-17 transportvliegtuig en 2 C-130 Herculessen mensen uit Kabul op. Dat gebeurde met hulp van commando's, mariniers, een marechausseedetachement van de Brigade Speciale Beveiligingsopdrachten en in nauwe samenwerking met Buitenlandse Zaken. Zij werden ondersteund vanuit Islamabad.

Radeloosheid

Alle stoelen werden uit de C-130-transporttoestellen gehaald om zoveel mogelijk mensen mee te kunnen nemen. Schouder aan schouder zaten de evacuees op de grond, met lange spanbanden als riem. Staatssecretaris Christophe van der Maat: “Maar vooral de momenten waarop jullie geconfronteerd werden met de radeloosheid van de gevluchte Afghanen, zullen altijd bijblijven.”

In de buitenring hield de Taliban de menigte met geweld in bedwang. “Tegelijkertijd werden jullie bestookt met vele berichten uit Nederland: of jullie even wat mensen op wilden halen bij de gate?”, zei Van der Maat. “Alsof het zó gemakkelijk was. In Nederland werd niet gezien hoe heftig het er in werkelijkheid aan toe ging.”

3 commando’s zorgden voor een doorbraak met de ontdekking van een poort aan de zuidzijde. Eén van hen was korporaal der eerste klasse Simmie Poetsema. Hij stierf deze zomer tijdens een noodlottig schietincident in de Verenigde Staten. Van der Maat: “Simmie heeft veel voor het korps, zijn kameraden en deze missie betekend. Eigenlijk kun je zeggen dat deze operatie op Simmies lijf was geschreven. We vergeten hem niet.”

Holland Gate

Bij de nieuw gevonden poort hadden de militairen meer overzicht en konden ze de evacuees dichterbij laten komen. Holland Gate was een feit. Commandant der Strijdkrachten generaal Onno Eichelsheim: “In crisissituaties weten mensen ter plekke heel goed wat er nodig is om de operatie te laten slagen. Jullie kregen dan ook de vrijheid om keuzes te maken. Hoewel dat soms duivelse dilemma’s met zich meebracht.”

Zo werd met de Taliban afgesproken dat evacuees ook per bus aangevoerd mochten worden. Eichelsheim: “Maar kon je de Taliban, 20 jaar lang je vijand, nu ineens vertrouwen? Laat je de bus-optie vallen en ga je door met de operatie aan de Holland Gate zonder te weten of dat meer oplevert. Het werd én-én. Zo lukte het om meer mensen te bevrijden.”

Afghaanse evacuees drijfveer

Uiteindelijk gaf bij ieder dilemma de gezamenlijke drijfveer de doorslag. Dat waren de mensen voor wie ze het deden, de Afghaanse evacuees. Generaal Eichelsheim: “Zij stonden aan onze kant toen wij de afgelopen 20 jaar onze missies uitvoerden, het land opbouwden en de ambassade runden.”

De staatssecretaris en CDS spraken hun diepste respect uit toen zij overgingen tot de overhandiging van de medailles. CDS: “Jullie deden dit echt met elkaar. Alle kleuren uniform en benodigde specialismes verenigd. Uitvoerders op missie en stille krachten in Nederland. Jullie mogen ongelofelijk trots zijn op wat jullie hebben bereikt. Nergens word je zo hecht met elkaar als in een missiegebied, when the shit hits the fan. Dat begrijp je pas écht, als je het meemaakt.  Jullie maakten het mee. En hoe.”

Op donderdag 24 november vond het Moerdijks Ondernemersontbijt plaats in theaterzaal De Vlakte in Hotel de Borgh. Samen met de lokale ondernemersverenigingen Zevenbergen, Fijnaart en Klundert is er een inspirerend programma in elkaar gezet voor onze lokale ondernemers.

Dit jaar met het thema Vrijheid & Ondernemen, verzorgd door de SFC!

Dat je vrijheid niet vanzelfsprekend is, bleek maar weer eens. Maar liefst 160 lokale ondernemers hingen, tijdens het goedverzorgde ontbijt, aan de lippen van de gastspreker: officier van het Korps Commandotroepen.

Hij nam ons mee in zijn wereld en werkveld tijdens de evacuatie in Kabul. Een wereld die voor de meesten van ver van de werkelijkheid verwijderd is. Het raakt de aanwezigen, de zaal is muisstil, er wordt aandachtig geluisterd en er worden de nodige vragen gesteld.

Wat een bijzonder en zwaar werk doen de kerels van de special forces. Werk waarbij je fysieke gesteldheid enorm belangrijk is, maar je mindset en veerkracht misschien nog wel veel belangrijker! Deze mannen worden tot het uiterste gedreven om hun missie te doen slagen.